Belediyelerde Yap İşlet Devret Modeli Uygulanabilir Mi?
Sevgili okuyucularım…
Ülkemizde sıklıkla uygulanan YAP, İŞLET, DEVRET modeli nedir?
Nasıl uygulanır?
Riskleri nelerdir?
En önemlisi Belediyelerde uygulanabilir mi?
Bu soruların yanıtlarını bulmaya çalışalım…
Bir yatırım çeşidi olan bu model, kamu kurum ve kuruluşları ile Belediyelerin ve Bağlı kuruluşlarının bütçelerinin yetersiz kaldığı veya hızlı bir şekilde gerçekleştirilemediği hizmetlerinin özel sektör yardımı ile yapılması modelidir…
Bu modelin seçilmesinin ana amacı, hem kamusal hizmetlerin daha etkin ve kaliteli sunulması hem de kamu kuruluşları ve Belediyelerin küçülerek kendi yapması gereken asli görevlerine yoğunlaşmalarıdır..
Bu yolla toplumsal refahın artırılması hedeflenmektedir.
Böylece hem yeni finansman kaynağı bulunmakta hem de hizmetlerin üretiminde etkinlik sağlanmaktadır….
Ülkemizde 1980 ler den beri uygulanan YAP, İŞLET, DEVRET yatırım modeline son olarak;
Orhangazi Köprüsü, Yavuz Sultan Selim köprüsü, İstanbul Hava limanı, 18 mart Çanakkale köprüsü bazı otoyollar, örnek olarak gösterilebilir..
Bu yatırım modelinin AVANTAJLARI ve DEZAVANTAJLARI vardır..
En önemli avantajı FİNANS KAYNAĞININ HAZIR OLMASIDIR..
Finans kaynağının hazır olması ayni zamanda kamunun ya da Belediyenin vaat ettiği hizmetlerin yerine getirilmesinde kolaylıklar sağlamasıdır..
Dezavantajlarına gelirsek en önemli kısmının RİSK UNSURLARI olduğunu görürüz..
YAP, İŞLET, DEVRET yatırım modelinin risk unsurlarını;
- FAALİYETLERLE İLGİLİ,
- PAZAR ZORLUĞU ve GELİRLERLE İLGİLİ,
- SİYASİ RİSKLER,
- YAPIM, İMALAT ve TAMAMLANMA RİSKLERİ,
- FİNANSAL RİSKLER,
- YASA ve MEVZUATTAN KAYNAKLANAN RİSKLER,
olmak üzere çeşitlendirilir..
Yukarıda sıraladığım RİSK FAKTÖRLERİ de kendi içlerinde çeşitli ayrıntıları kapsamaktadır..
Örneğin;
Yapım ve tamamlanma riskinde, maliyetlerin artışı, borç nedeniyle arazinin üzerine şerh konulması ya da kamulaştırılması, zamanlama ve inşaat süresinin öngörülmemesi gibi unsurları sayabiliriz..
Yine Siyasi riskleri ele alacak olursak en başında iktidarların ya da Belediyelerin el değiştirmesi sonucunda yaşanabilecek hukuki ve yasal sıkıntılardır..
Bu ayrıntıları da önümüzde ki yazımda açacağım…
Eğer YAP, İŞLET, DEVRET modelinde az önce bahsettiğim risk unsurları en aza indirilemezse KAMU ADINA BÜYÜK ZARARLAR DOĞMAKTA ve KURUM ya da BELEDİYE, İÇİNDEN ÇIKILAMAZ HUKUKİ SORUNLARI YAŞAMAKTADIR..
KAMU ZARARI, MÜLKLERİN KAYBEDİLMESİ gibi durumlar da ayrıca bir başka sorundur..
Sevgili okuyucularım..
Bu konuyu ele almamın nedeni Kuşadası Belediyesi tarafından yapımı düşünülen ESKİ TOPRAK SAHA ile KENT MEYDANI projelerinin, YAP, İŞLET, DEVRET yatırım modeli ile gerçekleştirilecek olmasıdır..
Her iki projeye de olumlu baktığımı net olarak ifade edebilirim..
Ancak bu konuda bildiklerimi ve deneyimlerimi, başta Aydın Büyükşehir ve Kuşadası Belediyesi yetkililerine olmak üzere kamuoyuna anlatmayı bir borç olarak görüyorum..
Çünkü uygulamalarda meydana gelecek her türlü, ekonomik, hukuki ve yasal zorluklar ciddi bir KAMU ZARARINA yol açacaktır..
Bu vesileyle önümüzde ki yazımda karşılaşılabilecek risk ve engelleri anlatmaya çalışacağım…
Çünkü bu konuda Kuşadası Belediyesi olarak yaşadığımız ve halen yaşamakta olduğumuz 2 örnek var..
Saygılarımla..